Anonieme, illegale marktplaatsen op internet aangepakt

Politie- en justitievertegenwoordigers uit 25 EU-landen, de Verenigde Staten, Australië en Noorwegen, Eurojust en Europol zijn in Noordwijk bijeen voor de aanpak van anonieme, illegale marktplaatsen op het internet. Bekende voorbeelden van illegale marktplaatsen zijn: Silk Road 1 en 2, Black Market Reloaded, Agora en Evolution.

Het gaat om verborgen services op het Tor-netwerk. De sites zijn onderdeel van het Dark Web, dat niet toegankelijk is met gewone zoekmachines. Op anonieme marktplaatsen worden allerlei goederen aangeboden, waarvan er volgens het Landelijke Parket veel illegaal zijn. Denk hierbij aan harddrugs, kinderporno, wapens en ook huurmoordenaars en organen. Bestellingen worden per pakketpost afgeleverd en zijn moeilijk te onderscheppen.

Project Illegal Trading on Online Marketplaces

Het project ITOM - Illegal Trading on Online Marketplaces is opgezet om internationaal op te treden tegen de illegale handel. Het project is twee jaar geleden opgezet door enkele medewerkers van het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie. Het internationale netwerk is deze week bij elkaar om verdere multidisciplinaire acties te bespreken en opgedane ervaringen uit te wisselen.

Uit de administratie van de door de FBI ontmantelde Silk Road 1 en 2 bleek dat vele tienduizenden orders waren geplaatst bij Nederlandse verkopers. De omzet in Nederland van beide illegale marktplaatsen zou meer dan 32 miljoen euro zijn geweest. Nederlandse verkopers hadden een aandeel van meer dan 10 procent op Silk Road 2. De bij Nederlandse verkopers geplaatste bestellingen werden hoofdzakelijk verzonden naar Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Australie.

Operatie Onymous

Een jaar geleden leidden internationale inspanningen tot Operatie Onymous. Bij deze wereldwijde actie tegen illegale markten op het Dark Web waren 17 landen betrokken. De door Europol gecoördineerde operatie leidde tot 17 aanhoudingen van verkopers en beheerders en het offline halen van meer dan 410 servers op TOR, waaronder acht verborgen marktplaatsen.

In Nederland konden mede dankzij de inzet van undercover agenten vorig jaar vijf verdachten worden aangehouden die op criminele marktplaatsen actief waren. De agenten kochten via verschillende marktplaatsen drugs en vuurwapens aan. Bij de verdachten werden ongeveer 900 bitcoins, ter waarde van ongeveer een half miljoen euro, in beslag genomen. De rechtbank sprak van "zeer ernstige feiten”, en legde gevangenisstraffen op van 12 maanden tot zes jaar.

Grote drugshandelaar gepakt

Het Landelijk Parket wijst daarnaast op een ander onderzoek waarin de politie een grote online drugshandelaar wist op te sporen. Na de overdracht van twee tassen met 10 kilopakketten amfetamine, kilo's xtc-pillen en tabletten met een andere partydrugs hield de politie in december 2014 een 55-jarige man uit IJmuiden aan. De verdachte handelde op verborgen marktplaatsen onder de namen HollandOnline en LowLands.

Bij de doorzoeking van de woning van de verkoper in IJmuiden trof de politie in een plastic tas meer dan 400.000 euro aan. Ook vonden de rechercheurs hasj, hennep, xtc-pillen en brokjes MDMA. Ook zijn 29 afgesloten en geadresseerde postpakketten in beslag genomen, die na onderzoek allemaal drugs bleken te bevatten. Gebruikers van de illegale marktplaatsen hadden de Nederlandse verkoper een hoge waardering toegekend. Enkele duizenden transacties van de verkoper op Silk Road 1 hebben naar schatting bijna 800.000 dollar opgeleverd. Naar verwachting wordt de strafzaak tegen de verkoper en twee medeverdachten uit Amsterdam en Vleuten begin 2016 in behandeling genomen.

Uit anonimiteit

De politie- en justitiediensten willen gezamenlijk om verkopers, kopers en beheerders van illegale marktplaatsen uit de anonimiteit te halen. "Deze marktplaatsen zijn alleen succesvol omdat de gebruikers zich veilig en buiten bereik van de politie voelen", zegt projectleider Lisanne van Dijk. "Strafrechtelijke onderzoeken en strafvervolging van de grootste, meest actieve verkopers in elk land is een heldere boodschap dat het Dark Web helemaal niet zo anoniem is als de gebruikers denken. Een belangrijke stap is ook inbeslagneming van de servers waarop de marktplaatsen worden gehost."

Samenwerking tussen douanediensten en postbedrijven is volgens Van Dijk noodzakelijk. Met effectieve controles kunnen barrières worden opgeworpen tegen de illegale poststromen. Bovendien moet de betaling van illegale goederen worden bemoeilijkt. De financiële afwikkeling tussen kopers en verkopers gaat vaak in bitcoins. Van Dijk: "Ondanks de betrekkelijke anonimiteit van bitcoin, zijn we er in geslaagd om witwassers die illegale bitcoins omzetten naar cash op te pakken. Dit is mede gelukt door de goede samenwerking met bonafide bitcoinwisselkantoren."